موزه ملی ایران که با اسم موزه ایران باستان هم شناخته می شود، یکی از موزه های تاریخی تهران است که به واسطه قدمت هشتاد ساله اش، مادر موزه های تهران و ایران به حساب می آید.
این موزه در محدوده منطقه ۱۲ شهر تهران، در خیابان سی تیر قرار دارد.
معرفی موزه ملی ایران
این موزه در زمینی به مساحت ۱۸۰۰۰ متر مربع و با حدود سیصد هزار شی باستانی مهم ترین موزه کشور محسوب شده و در رابطه با فرهنگ و هنر ایران غنی ترین موزه جهان به حساب می آید.
موزه ملی ایران آثار مربوط به دوران مختلف پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی ایران را در خود جای داده است که قدیمی ترین آثار آن حدود هشت هزار سال قدمت دارد.
تاریخچه
برای اولین بار پیشنهاد ایجاد مکانی به نام موزه توسط مرحوم مرتضی قلی هدایت ملقب به صنیع الدوله عنوان شد.
در سال ۱۳۰۶ خورشیدی امتیاز بدون قید و شرط طرف باستان شناسان فرانسوی در ایران لغو گردید. به آن ها اجازه داده شد تنها در شوش به حفاری بپردازند. همچنین از آنجا که ایران تصمیم گرفته بود تا موزه و کتابخانه ملی تاسیس نماید، لذا امتیاز طراحی و اجرای آن به فرانسویان داده شد. به همین منظور آندره گدار مهندس فرانسوی در سال ۱۳۰۸ خورشیدی ۱۹۲۹ میلادی برای تاسیس موزه و کتابخانه به ایران آمد و رسماً کار خود را شروع کرد.
معماری
از آنجایی که طرح و نقشه یک موزه باید با موضوع و اشیای داخل آن ارتباط و هماهنگی داشته و با تاریخ و هنر آن سرزمین مرتبط و پیوسته باشد از این نظر، نما و سردر ورودی موزه به سبک نمای ایوان کسری ساخته شد. رنگ آجرها نیز به همین منظور به رنگ سرخ تیره تعیین شده تا نمایانگر معماری عصر ساسانی باشد. بنای موزه حدود ۱۱٬۰۰۰ متر مربع است که ساختمان اصلی آن در سه طبقه ایجاد شده است.
معمار این ساختمان آندره گدار معمار فرانسوی بوده است که در طراحی آن کاخ کسری در شهر تیسفون در دوران ساسانی را در ذهن داشته است. آغاز ساخت آن سال ۱۳۱۴ خورشیدی است که در مدت دو سال عملیات ساختمانی آن بهوسیله حاج عباسعلی معمار و استاد مراد تبریزی تکمیل و در سال ۱۳۱۶ خورشیدی رسما گشایش یافت.
آثار تاریخی موزه
موزه ایران باستان دارای مجموعه های غنی از آثار باستان شناسی است که کهن ترین آنها مربوط به دوره پارینه سنگی (بین یک میلیون تا حدود ۱۲ هزار سال پیش) و جدید ترین آثار آن مربوط به دوره ساسانی با قدمت بیش از ۱۵۰۰ سال است.
در طبقه همکف موزه ایران باستان، سفالینه ها و اشیا نفیسی به نمایش گذاشته شده است که متعلق به ادوار مختلف تاریخ از جمله دوره معاصر تا هزاره هشتم قبل از میلاد مسیح، الهه باروری تا اولین انیمیشن در جهان (تصویر متحرک یک بز کوهی)، تندیس های شاهان، تا آدم های نمکی و مراسم اهدای هدایا تا مراسم دینی می باشد که همه و همه را در این مجموعه با ارزش می توان دید.
قدیمی ترین دست ساخته بخش پارینه سنگی در سالن ایران باستان که از سنگ کوارتز یا در کوهی ساخته شده اند، مربوط به حوزه رودخانه کشف رود در شرق مشهد هستند، که بیش از یک میلیون سال قدمت دارند.
از دیگر مجموعه های قدیمی این بخش دربند و گنج پر مربوط به استان گیلان و شیوه تو در نزدیکی مهاباد است که حدود هفتصد تا دویست هزار سال قدمت دارند.
از دوره های پارینه سنگی میانی و جدید نیز آثار جالب توجهی در سالن موزه به چشم می خورد که بین دویست هزار تا حدود دوازده هزار سال قدمت دارند. از دوره پارینه سنگی میانه که همزمان با حضور انسان نئاندرتال در ایران است ابزارهای ساخته شده از سنگ آتش زنه و بقایای سنگواره جانوران مربوط به غارهای منطقه زاگرس و فلات مرکزی ایران از جمله غارهای بیستون و خرم آباد به نمایش در آمده است.
تعدادی از اشیای به نمایش درآمده در بخش پیش از تاریخ سالن متعلق به تمدن عیلام است. از تمام دوره های عیلامی آثار هنری فراوانی برجای مانده، خصوصا از دوره عیلام میانه که یکی از باشکوه ترین ادوار سه گانه دوره عیلامی ها است. معبد چغازنبیل یکی از مهم ترین بقایای معماری این دوره است که آثار قابل توجهی مانند پیکره گاو با کتیبه، لوله های شیشه ای، آجرنوشته ها و کلون در از آن به دست آمده که در سالن به نمایش درآمده است. لوله های شیشه ای چغازنبیل از جمله قدیمی ترین نمونه های شیشه در ایران است.
آثار قابل انتساب به دوره ماد در سالن موزه از مکان های باستانی نوشیجان، حسنلو، گودین و باباجان به دست آمده اند. در این دوره ساخت اشیا آهنی گسترش یافت که از نمونه های بارز آن در سالن می توان به اشیا حسنلو اشاره کرد. در این دوره سفالینه های لعابداری زیبایی ساخته می شد که یک نمونه جالب توجه آن تنگ لعابدار زیویه است نقش دو بز را در دو سوی یک گل لوتوس به نمایش گذاشته است.
بخش های موزه
هم اکنون موزه ملی ایران سیزده بخش مختلف شامل: بخش های پیش از تاریخ، تاریخی، اسلامی، مهر و سکه، مرمت، بخش کتیبه ها، کتابخانه و مرکز اسناد، پژوهشی تاریخ هنر ایران، پژوهشی تاریخ تمدن ملل، عکاسی، روابط عمومی و روابط بین الملل و پایگاه اطلاع رسانی و حفاظت فیزیکی را در برمی گیرد، که در طی سالیان متمادی در فضای داخلی موزه ملی ایران راه اندازی شده است.
هر کدام از این بخش ها دارای آثار خاص خودشان هستند که از اسمشان هم تا حدودی مشخص است. در ادامه، هر کدام از این بخش های مختلف این موزه را برای شما توضیح می دهیم.
بخش موزه ایران باستان
این بخش از موزه ملی ایران که به آن، بخش دوران پیش از تاریخ هم گفته می شود شامل آثار بسیاری است که در ادامه به توضیح مختصر آن ها می پردازیم.
گنجینه ملی ایران، آثار فرهنگی هنری خود را که از ابزارهای سنگی دوران حجر شروع و به اشیا و وسایل مورد استفاده انسان های عصر آهن ختم می شود در این بخش متمرکز کرده است.
اشیای موجود در این بخش که از مواد مختلفی چون سفال، فلز، سنگ عاج، قیر و … ساخته شده اند، از طریق کاوش های علمی باستان شناسی یا به طور اتفاقی از محوطه های پیش از تاریخ ایران کشف شده اند.
قدیمی ترین آثار به نمایش درآمده در موزه ایران باستان، تیغه های سنگی کشف رود است که در بررسی های باستان شناسانه سال ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ هجری شمسی در ناحیه خراسان و در کنار رودخانه کشف رود به دست آمدند.
قدیمی ترین آثاری که در آن تفکرات مذهبی و معنوی انسان پیش از تاریخ جلوه گر است، پیکرک های انسانی و حیوانی کشف شده از تپه سراب در شرق کرمانشاه در سال ۱۳۳۹ است. یکی از این مجسمه های گلی زنی است که به نام ونوس شناخته می شود.
ظروف سفالی قرمز به دست آمده از چشمه علی و اسماعیل آباد نیز جزو اولین و قدیمی ترین آثاری است که بازدیدکنندگان در موزه ایران باستان با آن مواجه می شوند و قدمت آن متعلق به هزاره پنجم پیش از میلاد است. در این ظرف تصویر چهار انسان دیده می شود که رو به روی یکدیگر قرار گرفته اند و دست های خود را به طرف بالا برده و در حال نمایش رقص های آیینی و نیایشی هستند.
در طبقه دوم موزه ایران باستان، گنجینه نفایس دوران پیش از تاریخ قرار دارد که در بر گیرنده آثار منحصر به فردی چون جام طلای مارلیک، جام طلای حسنلو، جام خشایار شاه، ریتون طلای همدان، الواح زرین و سیمین از کاخ آپادانای تخت جمشید، زیور آلات مکشوفه از زیویه کردستان و … است.
بخش تاریخی
آثار این دوره نیز اکثرا حاصل حفاری های علمی بوده و در کنار اشیای مکشوفه از استان ها به نمایش گذارده شده اند.
دوران تاریخی را اشیای هخامنشی، سلوکی، اشکانی و ساسانی تشکیل می دهند و یکی از منحصر به فردترین نمونه های موجود دوره اشکانی، بقایای نیم تنه ی مردی است که در سال ۱۳۷۲ به طور اتفاقی به همراه چند قطعه استخوان، یک لنگه چکمه به همراه ساق پای درون آن، یک سنگ ساب، چند سفال، یک چاقوی آهنی، یک سنجاق نقره، یک شلوارک پشمی، چند قطعه پارچه و یک عدد گردو وجود داشت. این نیم تنه پس از کشف به مرد نمکی معروف گردید.
بخش موزه دوران اسلامی
قسمت دوم موزه ملی ایران، موزه دوران اسلامی است. در این بخش، آثار باستانی که از ابتدای اسلام کشف شده اند نگه داری می شوند.
قبل از این که وارد خود موزه شده و از آثار باستانی موجود در آن دیدن کنید، بهتر است به معماری ساختمان موزه دقت کنید. ساختمان موزه دوران اسلامی با الهام گرفتن از هنر معماری عهد ساسانی با مساحت چهار هزار متر مربع ساخته شده است.
امکانات
موزه ملی ایران فقط یک موزه برای نمایش آثار باستانی نیست. اگر در حین بازدید از موزه ها احساس خستگی، تشنگی یا گرسنگی کردید، می توانید در کافه رستوران های موجود در آنجا استراحت کرده و غذا میل کنید.
همچنین، اگر جزء افرادی هستید که دوست دارید در خانه تان هم آثار هنری و دستی داشته باشید، می توانید از فروشگاه‌های محصولات هنری موزه ملی ایران دیدن کرده و خرید انجام دهید.
علاوه بر این ها، یک گیشه امانات هم در موزه ملی ایران وجود دارد که می توانید برخی از وسایلتان را تحویل بدهید تا هم امنیت بیشتری داشته باشند و هم خودتان سبک تر و راحت تر سفر کنید. یادتان باشد که اشیایی که به گیشه امانات تحویل می دهید را باید همان روز تحویل بگیرید.
در ضمن گیشه امانات، مواردی مانند پول نقد، دسته چک، کارت اعتباری، مدارک شخصی، جواهرات، پوشاک، و وسایل الکترونیکی مانند لپ تاپ و تلفن همراه را قبول نمی کند.
ساعات بازدید و شماره تماس
موزه ملی ایران در دو نیم سال، ساعات کاری مختلفی دارد:
ساعت کاری نیمه اول سال ۹ صبح تا ۷ بعد از ظهر و ساعت کاری نیمه دوم سال ۹ صبح الی ۵ بعد از ظهر می باشد.
تعطیلات سالانه موزه نیز شهادت حضرت علی، رحلت پیامبراکرم (ص)، شهادت امام جعفرصادق (ع)، تاسوعا و عاشورای حسینی است. البته بهتر است در تعطیلات رسمی قبل از مراجعه به موزه با شماره آن تماس بگیرید و از باز بودن موزه مطمئن شوید.
همچنین در صورت نیاز به تماس با موزه ملی ایران، می توانید از شماره تماس ۶-۶۶۷۰۲۰۶۱-۰۲۱ استفاده نمایید.
بهای بلیط
بهای بلیط موزه ایران باستان در زمستان ۱۳۹۸ به شرح زیر است:
بازدید کنندگان ایرانی: ۱۰۰/۰۰۰ ریال معادل ده هزار تومان
بازدید کنندگان غیر ایرانی: ۱/۰۰۰/۰۰۰ ریال معادل یکصد هزار تومان
توجه داشته باشید قیمت بلیط موزه ملی ایران برای گروه های دانشجویی و دانش آموزی، دانشجویان رشته معماری، تاریخ، باستان شناسی و گردشگری، خانواده های تحت پوشش کمیته امداد و بازنشستگان نیم بها است. برای بهره مندی از تخفیف موزه ملی ارائه کارت شناسایی و مدرک ضروری است.
لازم به ذکر است بلیط موزه برای تور لیدرها، دارندگان کارت ایکوم و کودکان زیر ۷ سال رایگان است.
همچنین می توانید برای بازدید رایگان از موزه ملی ایران، در روز ۱۸ می مصادف با ۲۸ اردیبهشت روز جهانی موزه از سراسر موزه های ایران به طور رایگان دیدن کنید.
تارنمای رسمی
در صورتی که علاقه مند هستید سایت رسمی موزه ملی ایران را مشاهده کنید، اینجا را کلیک نمایید.
در این سایت می توانید از موزه به صورت مجازی دیدن نمایید و از اخبار و رویدادهای موزه نیز باخبر شوید.
مکان های گردشگری اطراف
این موزه و محوطه پیرامون خود بافت تاریخی تهران محسوب می شوند و پر از مکان های تاریخی و گردشگری زیبا برای بازدید هستند که می توان به خیابان سی تیر، سردر باغ ملی، موزه عبرت، بازار تهران، میدان حسن آباد، پارک شهر، موزه علوم و فناوری ایران، مسجد جامع امام خمینی (ره) و … نام برد.
پس اگر برای بازدید به موزه ملی ایران یا همان موزه ایران باستان رفتید، از دیگر جاذبه های تاریخی تهران نیز غافل نشوید.
ثبت در آثار ملی ایران
این موزه در تاریخ ۱۳۷۵/۸/۲۶ به شماره ۱۷۶۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
دسترسی
آدرس: خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان سی تیر، خیابان پروفسور رولن، شماره یک.
یکی از آسان ترین موزه های ایران برای تردد گردشگران با وسیله شخصی و یا حمل و نقل عمومی موزه ملی ایران است. شاید به همین خاطر باشد که بیشتر گردشگران خارجی بدون نیاز به راهنما خود را به موزه می رسانند.
نزدیک ترین ایستگاه های مترو به موزه ملی ایران:
ایستگاه های متروی میدان حسن آباد و میدان امام خمینی در فاصله مناسبی از موزه قرار دارند.
اگر از متروی ۱۵ خرداد خارج شوید در مسیر خود به سمت موزه ملی از مقابل موزه پست، سردرباغ ملی، مجموعه دادگستری سابق، ساختمان وزارت امور خارجه، دانشگاه هنر و… دیدن خواهید کرد.
از ایستگاه حسن آباد نیز می توانید پس از قدم زدن در میدان زیبای حسن آباد، آرام آرام به سمت استریت فود تهران، خیابان فردوسی و کوشک مصری، کاخ گلستان بروید.
در زیر نیز نقشه جانمایی موزه جهت استفاده علاقه مندان قرار داده شده است.
